سالم؛ شاعر وطن دوستی و عشق و طبیعت

سالم همانند همه محصل‌های زمان خود در حجره تحصیل کرده؛ اما تحصیل خود را بنا به دلایلی در نیمه راه رها و از آن دست کشیده است.

طبق نوشته‌هایی که در مورد زندگی این شاعر در دست است، شاعر از همان ابتدای زندگی خود بیمار و ناخوش‌احوال بوده و به درازای عمر خود درگیر بیماری بوده است و در آغاز شاعری خود تخلص بیمار را برای خود برگزیده است، اما بعدها تخلصی را برخلاف تخلص بیمار برای خود انتخاب کرده و سالم را به عنوان تخلص شعری خود برگزیده است.

سختی‌ها، رنج‌ها و اوضاع سیاسی آن زمان به خوبی در شعر شاعر انعکاس یافته، سالم زندگی راحتی نداشته و همیشه به کشور ایران و کردستان ایران رفت و آمد داشته و دلیل رفت و آمد شاعر به کردستان ایران این بوده است که توسط آشنایان خود در ایران حمایت و پشتیبانی می‌شده است.

شاعر در زمان آوارگی خود در ایران و دور شدن از وطن خود دچار بدبینی شدیدی شده؛ به ویژه اینکه بعد از سقوط بابان‌ها بیش از پیش تلخی و رنج روزگار را چشیده است.

سالم همانند دیگر شاعران کُرد زبان، نه از جانب کُردها به حق خود رسیده است و نه در علم کردشناسی و شرق شناسان اروپایی شناخته شده است.

شعرهایی که در دیوان او منشر شده است تنها بخش کوچکی از اشعار این شاعر بزرگ کُرد است و بعد از به چاپ رسیدن دیوان شعری سالم اشعار بسیاری از وی در روزنامه‌ها و مجله‌های کُردی زبان یافت شده که هنوزم که هنوز است در اختیار دانش‌آموختگان کُرد زبان قرار نگرفته است و در قالب دست نوشته باقی مانده است.

غزل و قصیده

شعر سالم از روی قالب شعری بیشتر قصیده و غزل است و به لحاظ اندازه شعری بیش از دو شاعر یعنی نالی و مصطفی بگ کُردی شعر سروده و تااکنون بیش از 200 غزل و قصیده از این شاعر در دست است و بیشتر شعرهایش نیز چاپ نشده و دانش‌آموختگان از آن بی‌خبر هستند.

سالم همواره در شعرهایش به نالی عشق ورزیده و او را حضرت نالی خطاب کرده است و در بکار بردن ردیف و قافیه و وزن و … در سرودن شعر از نالی پیروی کرده است.

در سراسر اشعار سالم می‌توان ردپایی از کلمات فارسی اصیل را دید که حتی فارسی‌زبانان مفهوم آن را به خوبی نمی‌دانند و همچنین از واژه‌های عادی و عامیانه فارسی نیز در اشعار خود استفاده کرده است اما این استفاده از کلمات فارسی نتوانسته وزن و آهنگ شعر کُردی را برهم بزند.

بخش عظیمی از اشعار سالم به لحاظ درون‌مایه به توصیف عشق و دلدادگی و وصف طبیعت اختصاص دارد و به لحاظ بخش سیاسی، از سالم نسبت به شاعران دیگر بیشتر از قبل اشعار قهرمانی و وطن‌دوستی و … به چشم می‌خورد به گونه‌ای که در نیمه اول سده نوزدهم شعر سالم آیینه تمام نمای اشعار سیاسی و ملی بوده است.

منبع: تاریخ ادبیات کُردی 3. مارف خزنه‌دار