چه چیزهایی سرنوشت همه ی انسان ها را در طول تاریخ به هم پیوند زده است؟ اختراع خط، جنگ های خانمان سوز، بیماری های اپیدمیک و پاندمیک، گسترش فناوری ارتباطات و مثال های فراوان دیگری از این دست.

حالا کمی وسیع تر نگاه کنیم، چه چیزیست که حیات همه مخلوقات به آن گره خورده؟ قطعاً یک پاسخ بیشتر برای این وجود ندارد و آن “آب” است.

حتماً در سال های اخیر عبارت بحران آب را هزاران بار شنیده اید. بحرانی جهانی که همه ی کشورهای دنیا به سهم خود در مواجهه با آن دخیل هستند.

زمین همیشه توان تامین آب مورد نیاز برای استفاده معقول بشر را داشته است اما با ظهور انقلاب صنعتی و مکانیزاسیون کشاورزی، حجم برداشت ها از منابع آب به طرز چشم گیری افزایش یافت. از سوی دیگر، تغییرات اقلیمی باعث کاهش حجم آب در دسترس بشر و تغییر رژیم بارندگی شده است. بر همین اساس، نهاد UN Water وابسته به سازمان ملل متحد همه ساله روز ۲۲ مارس را به عنوان روز جهانی آب معرفی می کند و با انتخاب شعارهای متناسب با شرایط حاکم بر مسئله آب در جهان، سعی در برانگیختن حساسیت عمومی در قبال این مسئله دارد.

امسال نیز برای این روز، شعار “آب و تغییر اقلیم” انتخاب شده است تا عمق برهم کنش این دو مقوله را بیشتر نمایان سازد. خشکسالی ها،توفان های سهمگین، سیلاب ها، موج های عظیم گرمایی، تغییر در دوره های بازگشت سیلاب و اتفاقات پیش بینی نشده طبیعی دیگر از جمله نشانه های تغییر اقلیم می باشند.

همه ی این عوامل منجر به اختلال در چرخه طبیعی آب و محدودیت بشر در دسترسی به آب سالم شده است. اتفاقی که از هر کرونا ویروسی خطرناک تر به نظر می رسد، چرا که عدم تامین آب پایدار منجر به کاهش سطح رعایت بهداشت عمومی و وقایع فاجعه بار تری برای زمین خواهد شد. اما خشکسالی تنها یک روی تغییر اقلیم است و روی دیگر آن که در سال گذشته ایران نمود بسیار بیشتری پیدا کرد، مسئله سیلاب است.

با وجود کاهش حجم میانگین بارش ایران از ۲۵۰ میلیمتر به ۲۳۰ میلیمتر، باز هم شاهد وقوع سیلاب های گسترده و نابهنگام در کشور هستیم. نمونه ملموس آن، سیلاب های مخرب فروردین ماه سال ۱۳۹۸ بود که استان های فارس، گلستان، خوزستان، لرستان و ۲۱ استان دیگر را دچار مشکلات زیادی نمود و ۶۴ نفر از هموطنان، جان خود را از دست دادند.

وزیر نیرو معتقد است که باید با سیل سازگار شد. رضا اردکانیان در گفتگوی تفصیلی خود با خبرگزاری ایسنا اظهار کرد: با توجه به این‌که جامعه‌ای هستیم که هر از چندی با سیلاب مواجه می‌شویم باید به سمتی برویم که از سیلاب بهره بگیریم، یعنی شرایطی فراهم کنیم که میزان خسارات کاهش یابد و بتوانیم فایده آن را افزایش دهیم. به همین دلیل یکی از مواردی که در این جلسه مورد توجه قرار گرفت مساله مدیریت سیلاب بود.

وی افزود: سیلاب‌های فروردین ۹۸ سبب شد توجه به مدیریت سیلاب افزایش یابد. البته باید به این مساله نیز توجه کرد که کشورهایی که مجهزترین و پیشرفته‌ترین سیستم‌های پیش‌بینی سیلاب را دارند باز هم نمی‌توانند میزان خسارات را به میزان خیلی زیاد کاهش دهند. در ضمن، این‌که سیلاب در فروردین‌ماه سبب شود میزان خسارات سیلاب‌های بعدی به شدت کاهش یابد، تصور درستی نیست. کاهش خسارات سیلاب نیازمند ایجاد زیرساخت‌ها، توسعه هماهنگی‌های بین سازمانی و مجموعه‌ای از اقدامات میان مردم و دولت است که انجام آن‌ها زمان‌بر است و به سرعت در ظرف یک سال محقق نخواهد شد. اما حرکت برای رسیدن به چنین تاب‌آوری آغاز شده است.

وزیر نیرو خاطرنشان کرد: ما نباید در پشت واژه تغییر اقلیم مسئولیت‌ها را کاهش دهیم و خودمان را از ظرفیت‌هایی که می‌تواند سبب افزایش کیفیت کار شود محروم کنیم. به همین دلیل لازم است تا تمام سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها از موضع فرافکنی فاصله بگیرند و با یک نگاه بین‌بخشی وضعیت و شرایط کشور را با سیلاب‌ها سازگار کنیم و همانگونه که کشور ژاپن طی دهه‌های اخیر برنامه‌های متعددی را برای سازگاری با مسئله زلزله اجرا کرده است ما نیز برای سازگاری با سیلاب و پیامدهای آن خودمان را آماده کنیم.

با این حال، سازمان ملل متحد با انتخاب شعار “آب و تغییر اقلیم” سه راهبرد عمده را پیشنهاد می دهد

۱- مجالی برای صبر کردن نیست. تصمیم سازان اقلیم، می بایست آب را در راس امور قرار دهند. تأخیر در تصمیم گیری به اندازه انکار موضوع خطرناک است. همه کشورها باید سریعتر دست به کار شوند. پدیده های هواشناسی مهیب در حال نایاب کردن آب، غیر قابل پیش بینی کردن آب و آلوده کردن آب و یا هر سه مورد می شود.

۲- آب می تواند در نبرد با تغییر اقلیم به کمک ما بیاید. برای این موضوع راه حل های پایدار، قابل اتخاذ و مقیاس پذیری وجود دارند. نبرد با تغییرات اقلیم دریچه های وسیعی از فرصت ها را به سوی ما باز می کند. پس باید با پذیرش چرخه های تولید، آب را بهینه تر مصرف کنیم. آب ارزشمندترین منبع ما است، به همین دلیل باید در استفاده از آن مسئولیت پذیرتر باشیم. می بایست ضمن برقراری تعادل در نیازهای آبی جامعه، از بهره مندی قشر کم درآمد جامعه از این موهبت نیز اطمینان حاصل کنیم.

۳- هرکسی نقشی برای ایفا کردن دارد. هر کس در هرکجا می تواند اقدامات آبی فراوانی در مسیر مبارزه با تغییر اقلیم انجام دهد. دبیرکل سازمان ملل -آنتونیو گوترش- گفته است: “هشدار دادن ضروری است، اما ترسیدن کاری را به سرانجام نمی رساند.” تغییر اقلیم، ترسناک و دلهره آور است. اما تنها یک قدم کوچک است که می توان آن را برداشت و تغییرات بزرگی ایجاد کرد: آب را هدر ندهیم.

منبع:ایسنا