کرونا ویروس‌ها که برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ شناسایی شدند، ویروس‌های بزرگ RNAدار هستندکه طیف وسیعی از حیوانات اهلی، دست‌آموز و همچنین خفاش‌ها را درگیر می‌کنند. مطالعات اندکی وجود دارد که نشان می‌دهد خفاش‌ها می‌توانند میزبان انواع زیادی از کرونا ویروس‌ها باشند که بسته به منطقه زیست و نوع خفاش‌ها متفاوت هستند». محققان در پژوهشی که با عنوان «مروری بر کرونا ویروس جدید، عامل سندرم حاد تنفسی خاورمیانه (MERS) انجام شده، آورده‌اند: «به نظر می‌رسد حیوانات مخزن طبیعی این ویروس باشند».

این پژوهش که توسط کتایون وحدت در گروه بیماری‌های عفونی، اعظم امینی بخش داخلی و محمدجواد حائری‌نژاد در مرکز تحقیقات زیست فناوری خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفته است، نشان می‌دهد به طور کلی کرونا ویروس‌ها در انسان یک بیماری تنفسی خفیف با علائم شبیه به سرماخوردگی ایجاد می‌کنند اما توانایی ایجاد بیماری‌های شدید تنفسی و حتی کشنده نیز در آن‌ها به اثبات رسیده است». برای مثال می‌توان به ایجاد همه‌گیری سارس یا سندرم حاد تنفسی شدید در طی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ اشاره کرد. این ویروس در طی این سال‌ها موجب ابتلاء ۸۰۹۸ نفر شده است که از این میان ۷۴۴ نفر به دلیل نارسایی حاد تنفسی فوت شدند. از سال ۲۰۰۳ تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر مشاهده آلودگی انسانی ویروس به سازمان بهداشت وجود ندارد. این تجربه نشان داد که کرونا ویروس‌های حیوانی توانایی ایجاد گونه‌های جهش یافته و انتقال آن به انسان را دارند که معمولاً بیماری ایجاد شده شدید است.

براساس این پژوهش، مجدداً در سال ۲۰۱۲ یک ویروس جدید دیگر از این خانواده از چند بیمار مبتلا به نارسایی حاد تنفسی جداسازی شد و اولین مورد فوت ناشی از آن در آوریل ۲۰۱۲، اتفاق افتاد تا امروز تقریباً یک سال از شناسایی این ویروس می‌گذرد و مطالعات بسیاری در زمینه شناخت مخزن، بررسی سکانس ژنتیکی ویروس و همچنین گیرنده‌های اختصاصی آن در بدن انسان انجام شده است. با این وجود منبع و مخزن اصلی بیماری و همچنین راه‌های انتقال آن از مخازن به انسان همچنان نامعلوم باقی مانده است. بیشتر بیماران مبتلا از کشورهای عربی عربستان سعودی گزارش شده‌اند و بیماران مبتلا در اروپا و آمریکا نیز سابقه مسافرت به کشورهای عربی یا تماس با مسافران این کشورها را داشته‌اند. گروه دیگر مبتلایان، بیمارستان‌ها (پزشکان و پرستاران) مسئول بیماران بوده‌اند. این امر نشان دهنده قدرت انتقال انسان به انسان این ویروس است.

محققان معتقدند؛ این ویروس نخستین بار در سپتامبر ۲۰۱۲ توسط یک ویروس‌شناس مصری، علی محمدزکی از ریه بیماران مبتلا به پنومونی و نارسایی حاد کلیه همزمان در اردن و عربستان سعودی جداسازی شد. برای شناسایی این ویروس از روش تشخیصی اختصاصی Pan-coronavirus یعنی RTP-OCR استفاده شد. نتیجه نهایی این گزارش، شناسایی یک بیماری نوپدید ویروسی بود. سپس این ویروس در انگلستان از یک بیمار قطری ۴۹ ساله به دلیل ابتلا به عفونت حاد ریوی شدید که فوت شده بود، جداسازی شد. در همان سال نظریه منشاء خفاشی برای این ویروس مطرح شد و در ماه می ۲۰۱۳، کمیته بین‌المللی تاکسونومی ویروس‌ها، نام کرونا ویروس سندرم تنفسی خاورمیانه را پیشنهاد کرد. قبل از اتخاذ این تصمیم از نام غیر اختصاصی کرونا ویروس جدید ۲۰۱۲، یا کرونا ویروس جدید برای نامیدن این ویروس استفاده می‌شد.

در این پژوهش‌ آمده است: «از نشانه‌های بالینی بارز عفونت با این ویروس جدید می‌توان به نارسایی حاد کلیه و عفونت شدید حاد اشاره کرد که در این صورت اغلب منجر به فوت فرد می‌شود. بیماران معمولاً سابقه تب، سرفه و تنگی نفس دارند. البته نیمی از بیماران علائم ساده سرماخوردگی مانند تب، گلودرد، بدن درد و گرفتگی بینی را دارند. در صورت درگیری ریوی، ممکن است علائم نارسایی حاد تنفسی، ادم ریوی و انفلتراسیون‌های متعدد ظاهر شود که اغلب موارد نیاز به استفاده از دستگاه تنفسی و بستری در  ICU  است».

محققان به این نتیجه رسیده‌اند که به منظور تشخیص این ویروس در نمونه‌های گرفته شده از بیماران( خلط یا ترشحات برنکوآلولار) از تکنیک بسیار حساس  Real time RT-PCR استفاده می‌شود. همچنین دستورالعمل‌هایی نیز برای تشخیص ویروس به کمک روش ایمونوفلورسانس در حال بررسی است. اما از آن‌جایی که این روش با بعضی از جنس‌های دیگر کرونا ویروس واکنش متقاطع دارد، استفاده از آن در آزمون‌های تایید با محدودیت روبرو است.

پژوهشگران می‌گویند؛ اگرچه احتمال انتقال شخص به شخص وجود دارد اما به نظر می‌رسد که بیشتر افرادی که بیماری زمینه‌ای  یا نقص ایمنی داشته‌اند، بیشتر در ریسک انتقال قرار دارند. در یک مطالعه بر روی ۴۷ بیمار مبتلا در بزرگترین همه‌گیری این بیماری در عربستان سعودی بیماران دارای بیماری زمینه‌ای مانند دیابت، نارسایی مزمن کلیه و بیماری‌های ریوی بوده‌اند. انتقال در میان اعضاء خانواده و پرسنل پزشکی در تماس با فرد مبتلا تنها در ۲-۱ مورد به اثبات رسیده است.

با این وجود تا زمان شناخت کامل ویروس در بیماران، رعایت نکات احتیاطی تنفسی ریز قطرات همراه با اقدامات احتیاطی استاندارد از همان ابتدای ورود به مراکز درمانی ضروری است. در صورتی که از وسایل حفاظت فردی استفاده نمی‌شود، حداقل باید فاصله یک متری از بیمار رعایت شود. شستشوی دست‌ها و رعایت بهداشت تنفسی مانند پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه(استفاده حداقل از یک ماسک طبی) نیز توصیه می‌شود.

همچنین فضای اتاق بستری بیمار نیز باید به خوبی تهویه شود و ترجیحاً بیمار در اتاق ایزوله با فشار منفی بستری شود. جابجایی بیمار بین اتاق‌ها، بخش‌ها و همچنین تعداد ملاقات کنندگان باید محدود باشد و تمامی پرسنل درمانی در هنگام تماس با بیمار باید از وسایل حفاظت فردی مانند دستکش، ماسک، عینک محافظ و گان استفاده کنند.

براساس این پژوهش؛ کرونا ویروس جدید، به عنوان عامل ایجاد کننده سندرم حاد تنفسی در هر فردی با عفونت تنفسی حاد که سابقه تب و بیماری بافت ریه براساس شواهد رادیولوژیک یا بالینی همراه با سابقه اقامت یا سفر به عربستان سعودی و کشورهای همسایه در ۱۰ روز گذشته را داشته باشد مطرح می‌شود. با وجود اینکه شواهد کافی مبنی بر توانایی این ویروس در انتقال به دیگران و ایجاد بیماری شدید و کشنده وجود دارد و در صورت مواجهه با هر مورد مشکوک باید تمامی اقدامات احتیاطی انجام پذیرد.

این پژوهش در مجله علمی پژوهشی طب جنوب در سال ۱۳۹۲ منتشر شده است.

انتهای پیام

منبع:ایسنا