دکتر محمدجواد دهقانی گفت: در بهمن ماه سال گذشته با حضور وزیر محترم علوم، تحقیقات و فنآوری و حوزه سیاست‌گذاری  و برنامه ریزی امور پژوهشی این وزارت، سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR) رونمایی شد که امکان ثبت و صدور یک کد منحصر بفرد برای هر مقاله پذیرش شده در نشریات کشور، جهان اسلام و دنیا را به طور استاندارد فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: هر چند در حال حاضر صدور این کد تنها برای نشریات و مقالات انجام می گیرد ولی در طراحی و پیاده سازی این سامانه کلیه استانداردها و شیوه نامه های بین المللی رعایت شده و برنامه ریزی لازم برای امکان صدور کد شناساگر دیجیتال برای کلیه فعالیت­های پژوهشی شامل مقالات همایش های ملی و بین المللی، گزارش طرح های تحقیقاتی، پایان نامه و رساله های دانشجویان، ثبت اختراع  و نیز آثار هنری و تولید نرم افزار فراهم شده است.
وی افزود: این فعالیت علمی حرکتی در جهت شناسنامه دار کردن کلیه فعالیت های پژوهشی کشور بوده و امید است منشا تحول در مستند سازی فعالیت های علمی کشور باشد. این حرکت علمی منطبق با سیاست های کلان علم و فنآوری و نیز بیانیه گام دوم انقلاب در جهت مرجعیت علمی ایران خواهد بود.
دهقانی ادامه داد: اطلاعات مستخرج از این سامانه نشان می دهد که تا پایان شهریور 1400 تنها با گذشت کمتر از یک سال از رونمایی سامانه DOR، تعداد 555 نشریه برای دریافت این کد به عضویت این سامانه درآمده و 103419 مقاله کد منحصر بفرد DOR را دریافت کرده اند. این در حالی است که تعداد نشریات در فروردین برابر با 133 مورد و تعداد مقالات 9824 بوده که رشد 4 برابری در افزایش تعداد نشریات و 10 برابری در تعداد مقالات را در طول 6 ماه گذشته نشان می دهد.
رییس ISC در ادامه گفت: شناسه دیجیتال اشیا   (Digital Object Recognizer)یا DOR عبارت از یک کد منحصر به فرد برای هر شی است که همانند اثر انگشت برای آن است. کد بین‌المللی DOR به گونه ­ای طراحی شده که به آثار مختلف علمی از جمله مقالات نشریه ها، همایش ها، کتاب ها، پایان‌نامه ها، آثار هنری، نرم افزارها و … تعلق می­گیرد. این شناسه همانند یک بارکد برای شناسایی اشیا عمل می‌کند. از جمله مزایای این شناسه می­توان به موارد زیر اشاره کرد:
– دسترس ­پذیری سریع و آسان­تر به اطلاعات کامل کتاب‌شناختی مقاله­ ها و کارهای پژوهشی فقط با یک کلیک بر روی کد شناسه
– ارجاع­ دهی ساده و سریع با کمترین احتمال بروز اشتباه به کلیه فعالیت­ های علمی از جمله مقالات
– افزایش رویت­ پذیری بیشتر مقاله و در نتیجه افزایش تعداد ارجاعات علمی و بنابراین افزایش ضریب­ تاثیر و اعتبار نشریه
– شناسایی مالکیت معنوی و کاهش سرقت علمی
– سیاست‌گذاری در جهت اقتصاد مقاومتی و صرفه جویی ارزی (صدور سایر کدهای شناساگر فقط در انحصار خارج از کشور می باشد)
– امکان صدور شناسه به تمام فعالیت‌های پژوهشی شامل مقالات منتشر شده در نشریات و همایش‌ها حتی برای سال‌های گذشته
وی در ادامه گفت: هرچند فاز اول صدور شناسه دیجیتال اشیا DOR با مجلات و نشریات علمی بوده است ولی برنامه ریزی برای توسعه خدمات به سایر فعالیت های علمی، فنآورانه، نوآورانه و حتی آثار هنری در دستور کار است. همچنین، این سامانه محدودیت خاصی از نظر کشور، حوزه موضوعی و زبان نداشته و تمام نشریات در دنیا بخصوص جهان اسلام از این مزیت بهره مند خواهند شد. از جمله مزیت دیگر این سامانه امکان دریافت شناسه برای مقالات سال­های پیشین نشریات است زیرا برخی از نشریات در حال تکمیل مقالات شماره های پیشین خود هستند.
دهقانی ادامه داد: همانطور که در نمودار زیر مشاهده می شود، تا پایان شهریور 1400، تعداد 555 نشریه در این سامانه ثبت نام کرده و به طور مستمر برای مقالات خود این کد را دریافت کرده اند. بدین ترتیب، در طول 6 ماه  اول سال 1400، رشد متوسط ماهانه  26.9 درصد بوده است که اگر با همین روند این استقبال ادامه یابد پیش بینی می شود تا پایان سال 1400 عمده نشریات کشور از این سامانه بهره‌مند شوند و در نتیجه کلیه مستندات علمی ثبت شده در نشریات علمی کشور شناسنامه دار خواهند شد.
وی افزود: میزان افزایش مقالات علمی که در فاصله شش ماهه اول سال 1400  این کد را دریافت کرده اند نسبتا زیاد بوده به طوری که از فروردین ماه از 9824 مقاله به 103419 مقاله در شهریورماه رسیده است و در نتیجه  افزایش 10 برابری را نشان می دهد. این نشان می دهد که افزایش رشد متوسط ماهانه مقالات در دریافت کد DOR برابر با 48 درصد بوده است. پیش بینی می شود تا پایان سال 1400 کل مقالات منتشر شده در نشریات حاوی کدDOR   باشند.
روند افزایشی تعداد نشریات ثبت نام شده در این سامانه و نیز صدور کد DOR برای مقالات در نمودارهای زیر نشان داده شده است.

دهقانی افزود: به منظور فراهم کردن بستر آسان برای دریافت شناسه DOR برای مقالات، وب ­سرویس مورد نیاز توسط گروه برنامه نویسی استنادی ISC و نیز گروه تحقیق و توسعه ارائه شده و هماهنگی لازم با شرکت­های پشتیبانی از سامانه مدیریت نشریات انجام شده است. در وب­ سرویس ارائه شده، اطلاعات نشریه و مقاله مربوطه دریافت و شناسه به عنوان خروجی ارائه می ­شود. تولید شناسه برای 10 مقاله از زمان کلیک بر روی دکمه درخواست شناسه، به طور میانگین 3 ثانیه زمان می­گیرد. دریافت شناسه در حالت دستی (بدون استفاده از وب ­سرویس) نیازمند مراجعه کارشناس به سامانه DOR، ورود به سامانه، ثبت دوره شماره مربوطه، بارگذاری فایل XML یا اکسل مربوطه و نهایی سازی فرآیند بوده است که به زمان بیشتری در مقایسه با استفاده از وب ­سرویس نیاز است. وب سرویس تعریف شناسه DOR برای “مقالات آماده انتشار” نیز از سوی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) ارائه شده است که نیاز است شرکت های پشتیبانی کننده سامانه مدیریت نشریات با هماهنگی ISC این سرویس را به نشریات ارائه دهند. اطلاعات موجود در سامانه نشان می دهد حدود 90 درصد از کدهای صادر شده از طریق وب سرویس موجود در سامانه نشریات بوده است.
وی گفت: همچنین ترتیبی فراهم شده است که در اغلب سامانه های آموزشی و پژوهشی دانشگاه ها و موسسات پژوهشی وب سرویسی تعبیه شده و با ورود کد DOR هر مقاله، اطلاعات کامل کتاب‌شناختی مقاله از جمله عنوان مقاله، نویسندگان و وابستگی سازمانی آنها، شماره و تاریخ انتشار و … به طور کاملا اتوماتیک در سیستم وارد می شود این مساله یکی از مطالبات دانشگاه ها و موسسات پژوهشی در طول سال های گذشته بوده است.
ریس ISC در ادامه گفت: این سامانه چند زبانه بوده است و  مورد استقبال کاربران سایر کشورها بخصوص کشورهای اسلامی نیز قرار گرفته است. تاکنون نشریات سایر کشورها برای دریافت شناسه دستی اقدام کرده اند اما در تلاش جهت فراهم کردن زیرساخت لازم برای درج خودکار شناسه برای مقالات خود هستند. در حال حاضر تلاش بر این است که  این کد در سطح بین المللی و برای سایر پایگاه های استنادی بین المللی از جمله اسکوپوس معرفی شده و مورد ارجاع قرار گیرد.

طبق اعلام روابط عمومی و همکاری های علمی بین المللی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، عضویت و دریافت کد DOR با ورود به سامانه با آدرس https://dorl.net ، صورت می گیرد و در حال حاضر این سرویس به صورت مجانی و بدون پرداخت هزینه در اختیار نشریات قرار می گیرد.
به منظور همکاری کارشناسان ISC با نشریات در جهت ثبت شناسه برای مقالات، نشریات می توانند درخواست خود را به آدرس info@dorl.net ارسال یا با شماره 36468454-071 تماس حاصل نمایند.
 
منبع: ايسنا