دکتر مهدی مطهرنیا در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه در ایران تصمیم‌گیری در حوزه سیاست خارجه نه توسط رئیس جمهور و وزیر امور خارجه، بلکه توسط مجموعه نظام صورت می‌گیرد، اظهار کرد: در کشور ما رئیس جمهور و وزیر امور خارجه برسازنده دستگاه دیپلماسی هستند و به عنوان مجری سیاست‌های تصویب شده در نهادهای فرا قوه مجریه‌، عمل می‌کنند.

وی افزود: در کشور ما سازمان‌ها و نهادهای گوناگون تحت زعامت رهبری قرار گرفته‌اند و ایشان به عنوان ولی فقیه، فرمانده کل قوا و رهبر سیاسی جمهوری اسلامی تصمیم‌گیرنده نهایی در امور مختلف هستند و دولت عضوی از نهادهای تصمیم‌ساز است که در سایه قدرت رهبری قرار دارد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: یعنی در واقع رئیس جمهور و وزیر امور خارجه مجری دیپلماسی و سیاست‌های خارجه هستند و در نتیجه‌ این نقش، وزیر امور خارجه باید مذاکره‌کننده خوبی باشد و اصول و فنون دیپلماسی را در حد عالی بداند و همچنین مدیریت دستگاه اجرایی دیپلماسی را به خوبی به انجام برساند.

مطهرنیا بیان کرد: در ایران اگرچه وزیر امور خارجه یک عنصر سیاسی است، اما در عمل تصمیم‌گیرنده در عرصه سیاست خارجه نیست‌. در بسیاری از کشورها، وزیر امور خارجه به عنوان عنصر تاثیرگذار بر رئیس جمهور در دستگاه سیاست خارجه عمل می‌کند. البته شخصیت وزیر امور خارجه در جایگاه وی بسیار اهمیت دارد.

وی اضافه کرد: به عنوان مثال اکبر هاشمی رفسنجانی به علت جایگاهی که توانسته بود نزد امام(ره) کسب کند، در هر منصبی که قرار می‌گرفت، آن سازمان جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کرد. در زمان ریاست هاشمی بر مجلس شورای اسلامی، مجلس در راس امور واقع شد و زمانی که به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد نیز همه از ریاست مجمع به گونه‌ای دیگر سخن می‌گفتند. این یعنی شخصیت افراد در مناصبی که در آن‌ها قرار می‌گیرند نیز دارای اهمیت است.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: وزیر امور خارجه یکی از وزرای کلیدی در ساختار جمهوری اسلامی محسوب می‌شود، اما در بافت قدرت در نظام جمهوری اسلامی، در تصمیم‌گیری موثر نیست، بلکه می‌تواند تصمیمات گرفته شده را در اجرا به سمت و سوی مورد نظر خود حرکت دهد.

مطهرنیا ادامه داد: این در حالی است که وزیر امور خارجه در وزارت امور خارجه تنها نیست و نیروهایی از نهادهای فرا قوه مجریه در کنار او حضور دارند که بر فعالیت‌های وزارت امور خارجه نظارت می‌کنند و طبیعتا همین موضوع می‌تواند حرکات دیپلماتیک وزیر امور خارجه را هم در یک مسیر ریل‌گذاری شده قرار دهد.

وی افزود: لذا در کشور ما وزیر امور خارجه بیش از آن که در دستگاه سیاست خارجه مطرح باشد، باید در مقام یک دیپلمات در دستگاه بروکراتیک اداری در حوزه سیاست خارجی، دارای ویژگی‌ها و بنیادهای قدرتمندی از توانایی انجام مذاکره، دارا بودن شخصیت کاریزماتیک و توانایی‌های تقویت‌شده در جهت ایجاد ارتباط با محیط بین‌الملل باشد و به همین خاطر است که در چهل ساله گذشته، در بین وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی، محمدجواد ظریف بیش از سایرین درخشش پیدا کرده است؛ چراکه ویژگی‌های یک دیپلمات برجسته را دارا است.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این پرسش که از بین افراد مطرح برای تصدی وزارت امور خارجه در دولت بعدی، کدام یک مناسب‌تر هستند، گفت: همه این افراد از باقری‌کنی گرفته تا سایرین، گزینه‌های اعلامی نیستند، بلکه گزینه‌های احتمالی هستند که در مورد رسیدن آنان به جایگاه وزیر امور خارجه در دولت بعدی، تنها گمانه‌زنی می‌شود.

مطهرنیا با بیان اینکه این آقای رئیسی است که باید به وسیله مشورت با رهبری، بسیاری از وزرای کلیدی را مشخص کند، اضافه کرد: بی‌تردید با توجه به نزدیکی آقای رئیسی به شخص رهبری، او باید بیش از سایر رؤسای جمهور در شناسایی و انتخاب وزرا با رهبری هماهنگی داشته باشد.

وی عنوان کرد: همچنین بافت متن جامعه ایران، اوضاع منطقه و وضعیت نظام بین‌الملل به گونه‌ای است که در دولت بعدی وزرا باید دارای کارامدی کافی برای گذار از وضعیت بحرانی کنونی و تلاطم‌های آینده ناشی از این بحران‌ها باشند. لذا باید دقت بالایی در انتخاب این نیروها صورت پذیرد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: وضعیت پرونده هسته‌ای ایران، شرایط کشور در منطقه و وضعیت اقتصاد ایران در نظام بین‌الملل سه محور اساسی است که باید به آن‌ها توجه بسیاری شود. این سه محور در یک پیوند معنادار با یکدیگر قرار دارند و حتی امروزه مسائل سیاست داخلی تابعی از مسائل مربوط به سیاست خارجی است.

انتهای پیام

منبع:ایسنا