رودخانه کارون به طول ۸۵۰ کیلومتر، طولانی ترین رودخانه ایران است و یکی از عوارض موانع طبیعی بسیار مهم و استراتژیک خوزستان به شمار می آید. سرچشمه شاخه‌های اصلی کارون (ارمند و بازفت) و چشمه دیمه، زردکوه بختیاری در استان چهارمحال و بختیاری است ولی شاخه‌های فرعی آن از کوه‌های مختلف سرچشمه می‌گیرد؛ مانند خرسان از دنا در کهکیلویه و بویر احمد و دز از ارتفاعات لرستان. این رود، پس از عبور از مناطق کوهستانی و پر پیچ و خم، در منطقه ای به نام گتوند وارد دشت خوزستان می شود. رود کارون در شمال شوشتر به دو شاخه تقسیم می شود که در جنوب شوشتر به یکدیگر متصل می شوند. مهم ترین شاخه فرعی کارون، رود دز است که در شمال اهواز به کارون متصل می شود.
رود کارون در مرز ایران و عراق، به اروندرود پیوسته و روانه خلیج فارس می شود. پیچ و خم های موجود در سر راه این رود، خوزستان را به جلگه ای بی نظیر تبدیل کرده است. سدهای مختلفی بر روی این رودخانه ساخته شده است که مهم ترین آنها، سدهای کارون ۱، کارون ۳،  کارون ۴، مسجد سلیمان و در پایین تر، سدهای گتوند علیا و سد تنظیمی گتوند است. روزانه ۲۰ هزار مترمکعب آب رودخانه کرخه از کانالی معروف به کانال شهید چمران به رودخانه کارون منتقل می شود. کارون اکنون مانند سابق پر آب نیست و قابلیت کشتیرانی ندارد. کارون از خرمشهر تا اهواز ۱۸۰ کیلومتر طول دارد و به «کارون سفلی» موسوم است.
این رود در گذشته از  چهار کیلومتری شمال اروندرود مستقیم به خلیج فارس می ریخت اما با حفر کانال «عضدی» در خرمشهر در زمان عضدالدوله دیلمی (۳۷۲-۳۲۴ ق) این رود به دو شعبه تقسیم شد. یک شعبه به نام «بهمن شیر» در شمال آبادان که به موازات اروند رود به خلیج فارس می پیوندد و شعبه دیگر به همان نام کارون که به کانال عضدی نیز معروف است و از جنوب خرمشهر به اروندرود می ریزد. این رودخانه دارای عرضی متغیر است به گونه ای که در پاره ای نقاط فاصله ی دو ساحل کارون حدود ۱۵۰ متر است؛ حال آنکه در دیگر مناطق، این فاصله بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ متر می باشد.
ارتش عراق با آغاز جنگ به علت ناتوانی در عبور از اروندرود و نیز دشواری عبور از سد مدافعان خرمشهر، عملیات اشغال آبادان را با عبور از رودخانه کارون در منطقه مارد و سپس پیشروی به سوی بهمن شیر طراحی کرد. بر این اساس تیپ ۶ لشکر ۳ زرهی ارتش عراق در تاریخ  ۱۳۵۹/۷/۱۹ با ایجاد پل شناور در منطقه مارد ضمن عبور از کارون، محاصره آبادان را تکمیل کرد و سپس برای تقویت نیروهای خود و سپس گسترش منطقه تصرف شده در شرق کارون، در منطقه قصبه پل دیگری بر روی کارون نصب کرد. با سقوط خرمشهر در تاریخ ۱۳۵۹/۸/۴ و انهدام پل خرمشهر بر روی کارون، این رودخانه به عنوان یک مانع طبیعی بین نیروهای خودی در آبادان و نیروها دشمن در خرمشهر اهمیت یافت.
با انجام عملیات ثامن الائمه (ع) در تاریخ  ۱۳۶۰/۷/۵ دشمن به طور کلی از ساحل شرقی کارون بیرون رانده شد. با نصب پل پیروزی بر روی کارون در تاریخ۱۳۶۱/۲/۱۰ در منطقه دارخوین، مقدمات آزادی خرمشهر و ساحل شمالی رودخانه کارون در تاریخ ۱۳۶۱/۳/۲ فراهم شد. اکنون در یادمان شهدای شرق کارون در بخش شرقی رودخانه کارون و شمال شرقی شهر آبادان پیکر ۹ شهید دوران دفاع مقدس به خاک سپرده شده اند.