بسیاری از افراد بدون اینکه خودشان بخواهند مبتلا به کسالت بهاری می‌شوند و حالت خواب آلودگی به آنان دست می دهد.

کسالت بهاری از دیدگاه پزشکی بیماری محسوب نمی‌شود، بلکه این حالت ناشی از تغییرات بدن به واسطه گذر از فصل زمستان به فصل بهار است.

عادله یوسفی دانشجوی دکترای روانشناسی در گفت وگو با ایسنا، به دلایل اصلی احساس کسالت، خستگی و فقدان انرژی و علاقه به ویژه با شروع فصل بهار اشاره کرد و گفت: افسردگی های فصلی بیشتر در دو فصل پاییز و زمستان رخ می دهد، زیرا رابطه مستقیم با نور دارد، اما آمدن فصل بهار و ایام عید و تعطیلات نوروزی زمینه ساز ایجاد بی نظمی در خواب و در نهایت تغییرات خُلقی می شود.

وی با بیان اینکه افراد با وجود استراحت زیاد باز هم احساس خستگی و کسالت و بی حوصلگی دارند، افزود: یکی از دلایل این بی علاقگی ها تغییر فصل همراه با تغییر ساعت، در کنار تعطیلی های پشت سر هم ابتدای بهار است که نوعی بی برنامگی ایجاد کرده و روی ساعت بیولوژیک بدن اثر می گذارد.

این روانشناس، با اشاره به نور کم پاییز و زمستان، ادامه داد: بدن ما در دو فصل پاییز و زمستان بوده و شب های بلند و روزهای کوتاه داشته است، اما در فصل بهار وارد افزایش طول روز شده و تابیدن بیشتر نور ساعت بیولوژیک بدن را دچار ناهماهنگی کرده است.

یوسفی، اولین واکنش بدن به تغییر ساعت بیولوژیک را به هم ریختگی خواب، پرخوابی و کسالت دانست و تصریح کرد: معمولا افراد با مراجعه به روانشناس اذعان می کنند که هرچقدر می خوابند باز هم خسته هستند و نمی توانند به هیچ کاری برسند.

وی کم انرژی بودن، بی علاقگی، احساس خستگی و کسلی و خواب آلودگی را از پدیده های شایع در بهار دانست و اضافه کرد: در این روزها یا دیر خوابمان می برد و یا بیش از حد می خوابیم؛ حتی عصرها هم می خوابیم، اما حس پوچی و کسلی و بی علاقگی به سراغ ما می آید و احساس می کنیم زندگی از کنترل ما خارج شده است.

مهربانی و شفقت به خود را تمرین کنید

این کارشناس ارشد روانشناسی، اولین راهکار برای رفع کسالت بهاری را کشف زمان هایی دانست که بیشتر احساس خستگی و کسلی می کنیم و گفت: باید زمان هایی که در طول روز بیشتر احساس خستگی می کنیم را روز کاغذ بنویسیم و آنالیز کنیم تا بدانیم «چه چیزی باعث شده احساس خستگی و کسلی به ما دست دهد»، «چرا حوصله انجام هیچ کاری را نداریم»، «تنگ شدن خُلق ما از چیست» و «آیا میزان ترشح هورمون شادی آور در بدن ما کم شده»؛ البته پاسخ این سوالات برای افراد مختلف متفاوت است.

وی با تاکید بر لزوم رعایت ساعات خواب و بیداری، خاطرنشان کرد: اگر دیروقت می خوابیم و بعد از بیدار شدن حال خوبی نداریم و نمی توانیم به کارها برسیم، بهتر است شب زود بخوابیم و صبح زود بیدار شویم و در برابر خستگی و خواب آلودگی عصر مقاومت کنیم و فعالیت های جایگزین خواب در عصر را انجام دهیم.

یوسفی، با بیان اینکه باید فهرستی از فعالیت های جایگزین داشته باشیم، عنوان کرد: باید بدانیم چه کارهایی ما را خوشحال می کند و در طول روز چند فعالیت خوشایند انجام دهیم. انجام چند فعالیت خوشایند در طول روز به احیای روحیه ما کمک می کند.

وی با اشاره به نقش تغذیه در ایجاد کسالت و خستگی، تصریح کرد: باید رژیم غذایی متعادل داشته باشیم و مراقب باشیم تا بدن ما دهیدراته نشود لذا به اندازه کافی آب بنوشید، رژیم غذایی پرچرب نداشته باشید و بیش از حد قند مصرف نکنید، زیرا یک رژیم غذایی نامناسب باعث می شود که فرد بیش از حد بخوابد.

این روانشناس، بی برنامگی یا عدم تعهد به برنامه را از دیگر دلایل اُفت انرژی در طول روز دانست و تاکید کرد: باید برنامه ای از کارهایی که قرار است انجام دهیم داشته باشیم و اهدافمان را برای سال ۱۴۰۰ مشخص کنیم و برای رسیدن به آرزوها برنامه بچینیم. برنامه ریزی برای اوقات فراغت و روزهای تعطیل نیز مهم است. افکار، اهداف، ورزش کردن، میهمانی رفتن، تماشای فیلم، مطالعه کتاب و… را روی کاغذ پیاده کنیم تا آینده پیش بینی پذیر شود و زندگی تحت کنترل قرار گیرد؛ همین پیش بینی کردن آینده استرس ما را کم و احساسات بد را دور می کند.

یوسفی، از افراد خواست با خودشان مهربان باشند و اضافه کرد: اگر کسل و خسته هستید با جملاتی مانند «تعطیلات گذشت و هیچ کاری نکردم»، «نه به تفریح رفتم و نه به برنامه هایم رسیدم»، «من همیشه یک آدم تنبل هستم که جز خوابیدن کاری نمی کند» و… خودتان را شماتت نکنید و افکار سرزنش گر را کنار بگذارید و خودانتقادی درونی نداشته باشید و در لحظه زندگی کنید و از تک تک لحظات خود آگاهانه لذت ببرید و شفقت به خود را تمرین کنید.

برای خواب ارزش و حرمت قائل شویم

وی با بیان اینکه باید به دانسته های خود عمل کنیم و به اهدافمان متعهد باشیم و امید و انگیزه را در خودمان به وجود آوریم، گفت: شخصیت های بزرگ و موفق دنیا الگوی ما هستند و خودمان باید این کلیشه ها را تبدیل به واقعیت کنیم.

این کارشناس ارشد روانشناسی، رعایت بهداشت خواب را بسیار مهم دانست و تصریح کرد: باید برای خواب ارزش، احترام و حرمت قائل شویم، زیرا خوابیدن هم یک فعالیت مانند درس خواندن است و لذا نباید گوشی موبایل و کتاب و فیلم را با خودمان به فضای تخت ببریم، زیرا انجام کارهای دیگر هنگام خواب مغز را شرطی کرده و هنگام خواب هنوز هوشیار هستیم.

یوسفی ادامه داد: اگر به تخت رفتید و بعد از گذشت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه نخوابیدید، از تخت خارج شوید و کار دیگری مانند مطالعه انجام دهید تا شما را به سمت خواب میل دهد، اما فعالیت های پرتحرک مانند ورزش نکنید و غذا و تنقلات نخورید تا خواب راحتی داشته باشید.

وی با اشاره به نقش خواب در رفع اختلالات اضطراب و افسردگی، یادآور شد: اگر مشکل خواب را حل کنیم، راه درمان برخی از اختلالات روانی را تا حد زیادی همواره کرده ایم لذا همواره زمان مناسبی را برای خواب انتخاب کنید و زمان خواب فیکسی داشته و به آن پایبند باشید. همچنین ایام تعطیل بهانه ای برای بی نظمی در ساعت خواب نباشد و هر ساعتی نخوابید و هر ساعتی بیدار نشوید، زیرا زیاد خوابیدن فقط برای دو تا سه روز جالب است، اما بیشتر از آن تبدیل به عادتی می شود که لذت بخش نیست و کسلی به دنبال دارد.

این روانشناس، با بیان اینکه بی برنامگی به آینده ما ضربه می زند، خاطرنشان کرد: آرزوها به ما امید و انگیزه می دهد و اگر هدف داشته باشیم، احساس پوچی و بی علاقگی نمی کنیم لذا برای زندگی خودتان هدف تعیین کنید و به ترتیب اولویت پیش بروید و کارهای خارج از توان را کنار بگذارید تا همه چیز تحت کنترل شما باشد.

یوسفی، با تاکید بر لزوم پرهیز از استرس، اظهار کرد: در برنامه ریزی ها بیش از حد به خودتان فشار نیاورید و سرتان را شلوغ نکنید تا استرس نگیرید، زیرا استرس هم می تواند زمینه ساز افسردگی و احساس خستگی و بی علاقگی شود.

منبع:ایسنا