خدابنده یکی از شهرستان‌های جنوب استان زنجان است که از شمال به شهرستان‌های ایجرود و ابهر، از شرق و شمال‌شرقی به شهرستان ابهر، از جنوب‌شرقی به شهرستان بویین‌زهرا، از جنوب به استان همدان و از غرب به شهرستان بیجار محدود می‌شود. وسعت این شهرستان حدود ۵۱۵۱ کیلومترمربع بوده و به طور کلی منطقه یک ناحیه کوهستانی است که از ارتفاعات و قله‌های متعددی برخوردار است. خدابنده از پهناورترین شهرستان‌های استان است، شهرستانی که علی‌رغم برخورداری از بسیاری از پتانسیل‌ها به جایگاه واقعی خود نرسیده، به‌ طوری که روند توسعه آن با ظرفیت‌های موجود هم‌خوانی ندارد که این امر برنامه‌ریزی جدی برای رفع این مشکلات را می‌طلبد.

از ظرفیت‌های بخش صنعت شهرستان خدابنده با وجود یک شهرک صنعتی می‌توان به وجود ذخایر معدنی از قبیل گچ، باریتین، تراورتن،‌ مرمریت، سنگ لاشه، مواد اولیه سیمان شامل مارن آهکی، موقعیت جغرافیایی شهرستان و نزدیکی به استان همدان و توان جذب صنایع بزرگ، وجود راه‌های مواصلاتی مناسب و ارتباط با استان‌های همدان و کردستان، فاصله نزدیک شهرک صنعتی با جاده ترانزیت، وجود مواد اولیه فراوان و ارزان‌قیمت برای واحدهای صنایع تبدیلی و وجود نیروی جوان تحصیل کرده و آماده به کار اشاره کرد. همچنین این شهرستان دارای ۴۳ معدن فعال شامل معادن گچ، آهک، مواد اولیه سیمان، تراورتن، مرمریت، سیلیس، سنگ لاشه، نمک، شن و ماسه کوهی، خاک رس، سرب و روی، باریت، سلستین،آهن و … است.

ظرفیت‌های بخش کشاورزی شهرستان خدابنده

شهرستان خدابنده با وجود وسعت اراضی، تنوع آب و هوایی، نیروی کار بالقوه و ارزان، غنای آب‌های سطح‌الارضی و تحت‌الارضی و نیز بالا بودن متوسط بارندگی برای توسعه کشاورزی بسیار مستعد است. موفق بودن کشت محصولات بالنسبه صنعتی همچون چغندر قند، ذرت علوفه‌ای، آفتاب‌گردان و غنی و کلزا در مدتی کوتاه شاهد بسیار خوبی بر این مدعا است. شهرستان خدابنده رتبه اول کشت محصولات زراعی استان را به خود اختصاص داده است، به طوری که با تولید ۱۸۰ هزار تن گندم در سال به غـله استان زنجان معروف شده ‌است تا جایی که ۶۰ درصد گندم استان در خدابنده تولید می‌شود که ۳۰ درصد گردش مالی دارد.

مزارع یکپارچه، وسیع، منظم و عاری از علف‌های هرز حکایت از استعداد منطقه و علاقه‌مندی کشاورزان دارد. با توجه به آب و هوا و خاک منطقه زراعت غلات در این شهرستان از عملکرد بسیار خوبی برخوردار است. همچنین تولید بذر گندم در سطح ۲۱۰۰ هکتار از اراضی این شهرستان انجام می‌شود که بذر مورد نیاز استان تأمین می‌شود. برای خارج کردن کشاورزی منطقه از کشت تک‌محصولی امکان کشت محصولات استراتژیک مانند سویا، ذرت علوفه‌ای و دانه‌ای، آفتاب‌گردان روغنی، چغندر قند، کلزا، بادام زمینی، گلرنگ، سبزیجات صادراتی (گشنیز، رازیانه، زیره) بادام، گردو، سیب، گیلاس، هلو و انگور وجود دارد که در این زمینه اقدامات بسیار مؤثری انجام شده است، به طوری که محصولات باغی سهرورد در سطح کشور از شهرت خاصی برخوردار است.

این شهرستان در کشت محصول کلزا بالاترین عملکرد را در منطقه دارا است و کشت محصولات جدید از جمله زعفران، گل گلایل و لیلیوم در منطقه با موفقیت انجام شده و توسعه کشت این محصول از برنامه‌های‌ آتی بوده و احداث باغات پسته و گلخانه برای پرورش گل لیلیوم، اخیراً در شهرستان مورد توجه واقع شده و گل‌های تولیدی به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادر می‌شود.

در کنار این فعالیت‌ها افزایش دامداری‌های صنعتی و ایجاد مجتمع‌های کشت و صنعت در سطح شهرستان نیز شکوفایی این منطقه در بخش کشاورزی و دامداری را نوید می‌دهد و در کنار همه این موارد در سال‌های اخیر پرورش آبزیان با استفاده از آب کشاورزی به عنوان یک فعالیت مکمل و هم‌سو با فعالیت کشاورزی در منطقه رواج یافته، همچنین شهرستان خدابنده یک منطقه مستعد در زمینه پرورش زنبور عسل و دامداری به شمار می‌رود.

از مهم‌ترین مشکلات بخش کشاورزی در خدابنده، در کنار چالش‌های آبی پیش رو می‌توان به کمبود صنایع تبدیلی، کمبود سیلو و انبار، محدودیت منابع بخش خصوصی، نبود جاده‌های بین مزارع و میادین عرضه مستقیم کالا، کوچک مقیاس بودن تولید و شیب زیاد اراضی اشاره کرد. همچنین در حوزه دامداری از مهم‌ترین مشکلات و تنگناها می‌توان به سیستم نگه‌داری سنتی و مشکلات بهداشتی، کمبود مراکز خدمات درمانی و داروخانه دامپزشکی، کمبود نیروی متخصص در شیلات و تامین نشدن بموقع اعتبارات جاری عمرانی و تسهیلات بانکی اشاره کرد.

از مهم‌ترین مسائل و موارد توسعه پیش روی شهرستان خدابنده نیز در حوزه صنعت و کشاورزی نیز  می‌توان به پیوند ضعیف درون‌بخشی و بین‌بخشی در حوزه صنعت و کشاورزی، تطابق نامناسب بین آب‌های سطحی و خاک، بیلان منفی آب‌های زیرزمینی، پایین بودن بهره‌وری، ضعف و تعامل موثر اقتصادی شهرستان با مناطق استان و کشور، فقدان صنایع سردخانه‌ای، کارآمد نبودن صندوق‌های حمایتی و بانکی، ثابت نبودن قیمت نهاده‌ها و فرآورده‌های زیر بخشی دام و طیور، ناکافی بودن تجهیزات ناوگان حمل‌ و نقل اشاره کرد.

ظرفیت‌های بخش گردشگری شهرستان خدابنده

شهرستان خدابنده با داشتن تاریخ کهن، دارای آثار و ابنیه تاریخی و یا باستانی فراوان است. آثار تمدنی عصر نو سنگی در منطقه، از هزاره پنجم قبل از میلاد روشن و مشخص شده است که از دست‌مایه‌های آن، سفال‌های قرمز و نخودی رنگ منقوش به نقوش سمبلیک و پیچده‌ای را می‌توان عنوان کرد که معرفت کنونی ما قادر به تشخیص و درک پیام آن‌ها نیست. کاشی‌های مطلی از تپه نور و سفال سلطان‌آبادی بسیار جالب از تپه نورآباد خدابنده مؤید رونق اقتصادی، فرهنگی و هنری منطقه در قرن هفتم و هشتم هجری است که علی‌رغم این موضوع و وجود بزرگ‌ترین غار آهکی جهان در دل خدابنده ظرفیت حوزه گردشگری در این شهرستان نیز مغفول است.

شهرستان خدابنده از ۲۲۹ روستای دارای سکنه برخوردار است که ۱۸۲ روستا بالای ۲۰ خانوار هستند و طبق آمارهای موجود ۷۰ درصد جمعیت شهرستان خدابنده در روستاها و ۲۰ درصد از جمعیت نیز در شهرها ساکن است که از مهم‌ترین مشکلات ساکنان مناطق روستایی این شهرستان می‌توان به راه‌های نامناسب، کمبود امکانات در حوزه‌های مختلف، وجود چاه‌های غیرمجاز، طرح‌های هادی نامناسب، مشکلات آب شرب و کشاورزی اشاره کرد.

یکی از موضوعات مسلم که در حوزه شهری و روستایی به اثبات رسیده این است که هر چقدر مشکلات در روستاها زیاد شود، مردم این مناطق علاقه‌مند مهاجرت به شهرها می‌شوند و با توجه به اینکه اغلب مهارت خاص و پول آنچنانی ندارند به حاشیه‌نشینی روی می‌آورند، پدیده‌ای که سوغات اصلی کمبود امکانات در روستاها و به وجود آورنده بسیاری از مشکلات است. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های خدابنده نیز آمار بالای مهاجرپذیری در این شهرستان است که این موضوع خود مولد بسیاری از مشکلات، از جمله بیکاری و حاشیه‌نشینی است.

در کنار همه تفاسیر ارائه شده در آستانه سفر رییس‌جمهور به استان از مهم‌ترین مطالبات مردم شهرستان خدابنده می‌توان به تسریع در روند احداث بیمارستان ۲۴۴ تختخوابی شهر قیدار و مشکلات مرتبط با  بهداشت و درمان این شهرستان، حل مشکلات موقوفه قیدار نبی (ع)، وقفی بودن شهر قیدار و برخی از روستاهای شهرستان، حل مشکل آب شرب روستاهای شهرستان، حل مشکلات کارخانه سیمان و حمایت از آن در راستای تولید و حمایت از اشتغال، حل مشکل پروژه‌های عمران شهری شهرستان خدابنده، درخواست مساعدت به شهرداری‌های شهرستان، رفع نیازمندی‌های شهرستان در حوزه امداد و نجات جاده‌ای، حل بخشی از مشکلات فصل آموزش‌وپرورش و تسریع در روند اجرای پروژه تعریض محور سلطانیه – قیدار – کبودرآهنگ اشاره کرد.

در رابطه با آخرین وضعیت محور سلطانیه – قیدار – کبودرآهنگ که یکی از نقاط حادثه‌خیز استان به شمار می‌رود، فرماندار خدابنده به خبرنگار ایسنا می‌گوید: تعریض محور سلطانیه – قیدار – کبودرآهنگ جزو پروژه‌های ملی است و با توجه به همین موضوع سالانه اعتباری برای تعریض و دو بانده کردن این جاده در نظر گرفته می‌شود.

ایوب بیگدلی با بیان اینکه بانک ملت، ۲۵۰ میلیارد تومان برای این پروژه اعتبار اختصاص داده است و در حال حاضر نیز پروژه در فازهای مختلف فعال بوده و از سرعت خوبی برخوردار است، تصریح می‌کند: انتظار داریم با جذب اعتباری که بانک ملت در قالب وام در اختیار دولت قرار داده است، پروژه سرعت بیشتری به خود گرفته و به‌ زودی قطعات ۱، ۲، ۳ آن مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

وی با یادآوری اینکه قطعه ۴ این پروژه نیز امسال همزمان با سفر نوبخت به شهرستان استارت زده شد و عملیات آن در حال حاضر در حال انجام است، گفت: در کل این پروژه بالای ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

فرماندار خدابنده در ادامه از پیشرفت فیزیکی ۴۰ درصدی بیمارستان ۲۲۰ تختخوابی این شهرستان نیز خبر داده و می‌گوید: تسریع در ساخت و بهره‌برداری از بیمارستان ۲۲۰ تختخوابی حضرت رسول اکرم (ص)، پایین بودن سرانه تخت بیمارستانی نسبت به جمعیت در این شهرستان جبران شده و میزان این شاخص در خدابنده از میانگین کشوری نیز بالاتر خواهد رفت.

منبع: ايسنا